Czym jest podatek od darowizny?
Podatek od darowizny to świadczenie publicznoprawne, które występuje w sytuacji nieodpłatnego przysporzenia majątkowego na rzecz osoby fizycznej. W praktyce oznacza to, że jeżeli ktoś otrzymuje od innej osoby darowiznę – w formie pieniędzy, nieruchomości, ruchomości czy praw majątkowych – to może powstać obowiązek zapłaty podatku od spadków i darowizn. Obowiązek ten nie dotyczy jednak wszystkich – jego istnienie i wysokość zależy przede wszystkim od stopnia pokrewieństwa między stronami oraz od wartości otrzymanego majątku.
Grupy podatkowe i limity zwolnień
Wysokość podatku od darowizny zależy od tzw. grupy podatkowej, do której należy obdarowany. W 2025 roku utrzymano podział na trzy podstawowe grupy:
- Grupa I: małżonek, zstępni (dzieci, wnuki), wstępni (rodzice, dziadkowie), rodzeństwo, teściowie, zięć i synowa;
- Grupa II: zstępni rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępni i małżonkowie pasierbów, małżonkowie rodzeństwa i rodzeństwo małżonków;
- Grupa III: inne osoby niespokrewnione.
W każdej grupie obowiązują inne kwoty wolne od podatku. W 2025 roku są one następujące:
- Grupa I: 10 434 zł,
- Grupa II: 7 878 zł,
- Grupa III: 5 308 zł.
Jeżeli wartość darowizny nie przekracza tych kwot, nie powstaje obowiązek podatkowy. Co istotne, darowizny otrzymane od tej samej osoby w ciągu 5 lat należy sumować. Dopiero po przekroczeniu limitu następuje obowiązek zgłoszenia darowizny i ewentualnego zapłacenia podatku.
Kiedy nie trzeba zgłaszać darowizny do urzędu skarbowego?
Darowizny nie trzeba zgłaszać do urzędu skarbowego, jeśli jej wartość nie przekracza kwoty wolnej przypisanej do danej grupy podatkowej, a w ciągu ostatnich pięciu lat nie doszło do przekroczenia tego limitu w relacji z tym samym darczyńcą. Oznacza to, że nawet jeśli darowizna została przekazana – w formie gotówki, przelewu lub rzeczy ruchomych – nie powoduje ona obowiązku formalnego zgłoszenia, dopóki nie zostanie przekroczony ustawowy próg. Dotyczy to także najbliższej rodziny – np. gdy rodzic przekazuje dziecku jednorazowo 9 000 zł, a w ciągu ostatnich pięciu lat nie przekazywał żadnych innych darowizn. Obowiązek zgłoszeniowy pojawia się dopiero po przekroczeniu sumy 10 434 zł (dla grupy I). Warto jednak zachować dokumentację potwierdzającą przekazanie środków – na wypadek ewentualnej kontroli skarbowej.
Zgłoszenie darowizny do urzędu skarbowego
Jeżeli wartość darowizny przekracza wskazane limity, należy ją zgłosić do urzędu skarbowego na formularzu SD-Z2 (dla członków najbliższej rodziny – tzw. „zerowej grupy”), lub SD-3 w przypadku pozostałych obdarowanych. Na złożenie formularza SD-Z2 obowiązuje termin 6 miesięcy od dnia otrzymania darowizny. W przypadku jego niedochowania traci się prawo do zwolnienia z podatku nawet w tzw. grupie zerowej (np. między rodzicem a dzieckiem).
Stawki podatku od darowizny w 2025 roku
Jeżeli przekroczysz limit i nie należysz do najbliższej rodziny albo nie zgłosisz darowizny w terminie, obowiązek podatkowy powstaje, a wysokość należności zależy od grupy podatkowej oraz wartości darowizny.
Stawki podatku w 2025 roku pozostają bez zmian i przedstawiają się następująco:
Grupa I:
- do 11 128 zł: 3%
- od 11 128 zł do 22 256 zł: 3% od 11 128 zł + 5% od nadwyżki
- powyżej 22 256 zł: 3% od 11 128 zł + 5% od 11 128 zł + 7% od nadwyżki
Grupa II:
- do 11 128 zł: 7%
- od 11 128 zł do 22 256 zł: 7% od 11 128 zł + 9% od nadwyżki
- powyżej 22 256 zł: 7% od 11 128 zł + 9% od 11 128 zł + 12% od nadwyżki
Grupa III:
- do 11 128 zł: 12%
- od 11 128 zł do 22 256 zł: 12% od 11 128 zł + 16% od nadwyżki
- powyżej 22 256 zł: 12% od 11 128 zł + 16% od 11 128 zł + 20% od nadwyżki
Jak uniknąć podatku od darowizny?
W przypadku darowizn między najbliższymi członkami rodziny (np. rodzic-dziecko, dziadkowie-wnuki), możliwe jest całkowite zwolnienie z podatku, nawet przy bardzo wysokich kwotach. Warunkiem jest zgłoszenie darowizny na formularzu SD-Z2 w terminie 6 miesięcy oraz udokumentowanie przelewu na rachunek bankowy obdarowanego. Nie wystarczy przekazanie gotówki „do ręki”.
Z punktu widzenia planowania sukcesji lub przekazywania majątku rodzinnego, warto skonsultować się z doradcą podatkowym. W wielu przypadkach możliwa jest legalna optymalizacja podatkowa – np. poprzez rozłożenie darowizn w czasie lub przekazywanie ich na rzecz kilku członków rodziny w ramach dostępnych limitów.
Podsumowanie
Podatek od darowizny w 2025 roku funkcjonuje na niezmienionych zasadach, ale nadal wymaga uwagi i znajomości procedur. Kluczowe znaczenie ma terminowe zgłoszenie darowizny i świadomość obowiązujących limitów oraz stawek. Osoby planujące przekazanie majątku powinny skorzystać ze wsparcia profesjonalisty, który doradzi, jak zgodnie z prawem uniknąć nadmiernych obciążeń podatkowych i zadbać o interesy obu stron darowizny.
