Oferując naszym klientom kompleksowe doradztwo prawne w obszarze prawa karnego-skarbowego oraz w sprawach karno-gospodarczych, obserwujemy, że z roku na rok przybywa spraw karno-skarbowych w sądach. Kto ponosi zatem odpowiedzialność w spółce kapitałowej za sprawy karno-skarbowe? Jakie grożą za to kary? O czym należy pamiętać?
Kto ponosi odpowiedzialność za przestępstwa i wykroczenia skarbowe
Odpowiedzialność za przestępstwa i wykroczenia skarbowe uregulowana została w Kodeksie karnym skarbowym („k.k.s”). Co do zasady odpowiedzialność karną skarbową ponosi ten tylko, kto popełnia czyn społecznie szkodliwy zabroniony pod groźbą kary przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia. Kodeks karny skarbowy, opiera się na odpowiedzialności indywidualnej osób fizycznych. Odpowiedzialności karnej za przestępstwo lub wykroczenie skarbowe podlega tylko taka osoba, której w czasie czynu można przypisać winę, nie zachodzą okoliczności wyłączające odpowiedzialność, przedmiotowy czyn jest zabroniony w czasie jego popełnienia, a zachowanie sprawcy jest umyślne.
Jakie sprawy karne skarbowe mogą być prowadzone?
Przepisy k.k.s. określają kary m.in. za takie czyny jak:
- oszustwo podatkowe,
- nierzetelne lub wadliwe prowadzenie ksiąg,
- niewystawianie lub fałszowanie rachunków,
- nieterminowe wpłacanie podatków,
- narażenie na bezpodstawny zwrot podatku,
- czyny związane z zakresem naruszeń obowiązków oznaczania skarbowymi znakami akcyzy,
- obowiązków płatnika i inkasenta,
- utrudniania kontroli podatkowej i skarbowej,
- naruszania obowiązków z zakresu systemu ewidencji i identyfikacji podatników.
W niektórych przypadkach przepisy karno-skarbowe opisują podmiot przestępstwa lub wykroczenia skarbowego (czyli sprawcę) nazwą zbiorową (np. „podatnik” „płatnik”, „rezydent” , „importer”). Jeżeli podatnikiem, płatnikiem, importerem lub podmiotem zobowiązanym do wystawienia faktury będzie spółka kapitałowa – pociągnięcie jej do odpowiedzialności karnej skarbowej będzie niemożliwe. Odpowiedzialność karną skarbową ponoszą bowiem wyłącznie osoby fizyczne, natomiast żadne inne podmioty zbiorowe (np. osoby prawne w tym spółki z o.o. lub spółki akcyjne) odpowiedzialności karnej nie ponoszą.
Kto zajmuje się sprawami gospodarczymi?
Nie oznacza to jednak, że spółka kapitałowa (jako osoba prawna) może działać bezkarnie (np. będąc płatnikiem nie pobierać lub nie wpłacać w terminie już pobranego podatku na rachunek właściwego organu podatkowego, lub uporczywie nie wpłacać podatku). Ustawodawca w przepisach k.k.s. przyjął rozwiązanie, zgodnie z którym za przestępstwa skarbowe lub wykroczenia skarbowe odpowiada tak jak sprawca (czyli tak jak ten który popełnia czyn zabroniony), także osoba która na podstawie:
- przepisu prawa (np. kodeksu spółek handlowych, Prawa spółdzielczego, ustawy o fundacjach),
- decyzji właściwego organu (np. kurator osoby prawnej – jeżeli osoba prawna nie może prowadzić swoich spraw z braku powołanych do tego organów),
- umowy,
- faktycznego wykonywania
zajmuje się sprawami gospodarczymi, a w szczególności finansowymi osoby prawnej (art. 9 § 3 k.k.s.). Przepisy k.k.s. nie definiują jednak pojęcia „sprawy gospodarcze”, „finansowe”. W kontekście art. 9 § 3 k.k.s. nie powinno jednak budzić wątpliwości, że pojęcie to obejmuje czynności prawne i faktyczne, które są podejmowane w związku z działalnością określonego podmiotu gospodarczego, dotyczące sfery gospodarczej takiego podmiotu (np. wymiany dóbr i usług). Zajmowanie się sprawami może obejmować podejmowanie takich czynności jak np. zarządzanie mieniem czy zawieranie umów. Zajmowanie się sprawami gospodarczymi, w szczególności finansowymi, objawiać się powinno działaniami stanowczymi i decyzyjnymi. Zawsze będą miały charakter spraw gospodarczych czynności doradztwa podatkowego, w tym prowadzenie ksiąg rachunkowych. Wobec powyższego, przykładowo odpowiedzialnym może być prezes zarządu spółki kapitałowej – jako osoba kierujący pracami zarządu. Czasami odpowiedzialny może być jedynie ten członek zarządu, który odpowiada za rozliczanie podatkowe w spółce albo dyrektor finansowy lub księgowy, któremu spółka powierzyła dokonywanie rozliczeń podatkowych (np. na podstawie umowy o pracę lub porozumienia).
Kto ponosi odpowiedzialność w spółce za sprawy karno-skarbowe
Ze struktury organizacyjnej spółki lub umów o pracę oraz działań faktycznych (np. podpisanych deklaracji, osób najczęściej kontaktujących się z organami podatkowymi lub działających przed nimi w imieniu spółki) wynika która osoba w praktyce zajmuje się sprawami podatkowymi w spółce i której można przypisać ewentualne sprawstwo czynu zabronionego. W trakcie przesłuchań członkowie zarządu mogą wskazać urzędowi skarbowemu (na podstawie istniejących w spółce dokumentów) inne osoby ze struktury spółki, które w ramach swoich obowiązków realizują określone czynności związane z ustaloną nieprawidłowością np. dyrektor działów zakupów (w zakresie import, eksport), dyrektor marketingu (w zakresie kosztów marketingowych, licencji) lub dyrektor produkcji (w zakresie akcyzy). Oczywiście należy pamiętać, że wszystkie powyższe osoby mogą bronić się brakiem winy z uwagi na to, iż dane kwestie nie leżały w zakresie ich obowiązków lub mogą wykazać, że dołożyły należytej staranności w celu dokonania prawidłowych rozliczeń podatkowych.
Przeczytaj także
Odpowiedzialność podatkowa członków zarządu
Skutki skazania członka zarządu lub dyrektora finansowego za przestępstwa skarbowe
O nas
Kancelaria adwokacka Ziobrowski Tax&Law świadczy pomoc prawną osobom podejrzanym i oskarżonym o popełnienie przestępstw skarbowych. Prowadzenie obrony wymaga wiedzy z zakresu prawa karnego, ale także podatkowego. Nasi adwokaci oferują pomoc w sprawach karnych skarbowych oraz karnych gospodarczych. Zajmujemy się także wsparciem klientów w sprawach o popełnienie wykroczeń skarbowych.
Jeżeli potrzebujecie Państwo profesjonalnej pomocy w sprawach karno-skarbowych zapraszamy do kontaktu z naszą kancelarią w Warszawie. Sprawy tego typu prowadzimy na terenie całej Polski (m.in. Łódź, Kraków, Katowice, Gliwice, Poznań).
