Zakaz prowadzenia działalności, zakaz pełnienia określonych funkcji czy zakaz zajmowania stanowiska członka zarządu spółki to tylko niektóre z kar stosowane w przypadku skazania członka zarządu lub dyrektora finansowego za przestępstwo skarbowe. Inne środki mogą być również bardzo dotkliwe i kosztowne nie tylko dla samego skazanego, ale i spółki. Jakie są zatem najważniejsze skutki skazania członka zarządu? Jakie kary mogą być nałożone na dyrektora finansowego za przestępstwa skarbowe?
Odpowiedzialność za przestępstwa i wykroczenia skarbowe uregulowana została w Kodeksie karnym skarbowym („k.k.s”). Skutki skazania za przestępstwo skarbowe mogą być różne. Kary i środki karne za naruszenie przepisów k.k.s. które mogą zostać orzeczone w stosunku do sprawcy przestępstwa skarbowego (np. w stosunku do członka zarządu lub dyrektora finansowego) mogą być nie tylko dolegliwe i represyjne (np. pozbawienie wolności), ale także bardzo kosztowne (np. grzywna za przestępstwo skarbowe może być orzeczona obecnie nawet do kwoty 16 128 000 zł).
Zakaz prowadzenia działalności, zakaz pełnienia określonych funkcji, zakaz zajmowania stanowiska członka zarządu spółki
Katalog kar i środków karnych został uregulowany rozdziale IV i rozdziale V ustawy kodeks karno-skarbowy. Szczególną uwagę należy jednak zwrócić na trzy środki karne które mogą zostać orzeczone przez sąd:
- zakaz prowadzenia określonej działalności gospodarczej,
- zakaz wykonywania określonego zawodu oraz
- zakaz zajmowania określonego stanowiska.
Pomimo, że zakazy te mają charakter fakultatywny (tzn. nie zawsze muszą zostać orzeczone przez sąd w związku z popełnieniem określonego przestępstwa skarbowego) z naszego doświadczenia wynika, że sądy coraz częściej po takie środki karne sięgają (także w stosunku do członków zarządu).
Orzeczenie zakazu prowadzenia działalności
Zakaz prowadzenia określonej działalności gospodarczej może zostać orzeczony w razie np. skazania członka zarządu za przestępstwo popełnione w związku z prowadzeniem takiej działalności, jeżeli dalsze jej prowadzenie zagraża istotnym dobrom chronionym prawem.
Działalność gospodarcza zgodnie z przepisami o swobodzie działalności gospodarczej jest to działalność zarobkowa, działalność wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodowa, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły. Orzeczenie zakazu prowadzenia działalności ograniczone jest do przypadku skazania sprawcy w warunkach nadzwyczajnego obostrzenia kary lub przypadku kiedy przepisy k.k.s. wprost na to zezwalają (a więc nie w przypadku wszystkich przestępstw skarbowych).
Tym samym, zakaz ten może zostać orzeczony w przypadku uznania sprawcy za winnego m.in.:
- uchylania się od opodatkowania,
- oszustwa podatkowego,
- narażenie na bezpodstawny zwrot podatku,
- nieodprowadzenie w terminie pobranego podatku przez płatnika lub inkasenta,
- niepobranie lub pobranie zaniżonego podatku przez płatnika,
- naruszenie przepisów z zakresu dotacji i subwencji,
- wprowadzania do obrotu wyrobów akcyzowych bez prawidłowego oznaczenia ich znakami akcyzy,
- nieprawidłowym oznakowaniu wyrobów akcyzowych,
- zmianie warunków zwolnienia towaru od obowiązków oznaczenia znakami akcyzy.
Jak wynika z powyższego, zakaz ten może zostać orzeczony w przypadku wielu czynów zabronionych związanych właśnie ze sferą podatkową spółki kapitałowej.
Orzeczenie zakazu zajmowania określonego stanowiska
Zakaz zajmowania określonego stanowiska albo wykonywania określonego zawodu może zostać orzeczony, jeżeli sprawca nadużył przy popełnieniu przestępstwa stanowiska lub wykonywanego zawodu albo okazał, że dalsze zajmowanie stanowiska lub wykonywanie zawodu zagraża istotnym dobrom chronionym prawem. Przepisy k.k.s. nie definiują jednak pojęcia „zawód” oraz „stanowisko”. Zawodem będzie więc na przykład: zawód głównego księgowy, zawód prawnika, zawód doradcy podatkowego.
Stanowisko oznaczać może natomiast określoną pozycję w hierarchii służbowej, zawodowej. Stanowiskiem może też być godność, funkcja, urząd, posada, a więc pozycja zajmowana w strukturze urzędów i instytucji, w organizacjach zawodowych lub gospodarczych. Jako przykład może wskazać posadę członka zarządu lub dyrektora finansowego.
Zakazy prowadzenia określonej działalności gospodarczej, zakazy wykonywania określonego zawodu oraz zakazy zajmowania określonego stanowiska mogą zostać orzeczone na okres od roku do 5 lat. Zakaz te, jako środki karne mogą być uznane za wykonane po upływie połowy okresu, na jaki zostały orzeczone, jednak nie wcześniej niż po roku.
Konsekwencje skazania za popełnione przestępstwo skarbowe osoby zajmującej się sprawami gospodarczymi
Należy pamiętać, że skazanie za przestępstwo skarbowe członka zarządu może mieć także poważne konsekwencje dla spółki zarządzanej przez tego członka zarządu, w tym realnie wpłynąć na kondycję finansową spółki.
Spółka bowiem w przypadku skazania jej członka zarządu narażona jest na wykluczenie z brania udziału w przetargach publicznych, a także może zostać orzeczona wobec spółki wysoką kara pieniężna na podstawie przepisów ustawy o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary. Na spółkę może zostać także „przerzucona” odpowiedzialność za wykonanie kary majątkowej orzeczone na podstawie przepisów k.k.s. (tzw. odpowiedzialność posiłkowa).
