Kara grzywny
Ukształtowany w przepisach kodeksu karno-skarbowe (dalej jako k.k.s.) system środków penalnych charakteryzuje się priorytet odnośnie zastosowania środków cechujących się dolegliwością majątkową (tzn. w pieszej kolejności powinna zostać orzeczona kara grzywny). Kara grzywny jest podstawową karą przewidzianą za popełnienie przestępstwa lub wykroczenia skarbowego. Istotne jest, że w przypadku orzeczenia przez sąd kary grzywny, musi ona zostać uiszczona przez samego sprawcę albo przez osobę dla niego najbliższą (osobą najbliższą będzie małżonek, wstępny, zstępny, rodzeństwo, powinowaty w tej samej linii lub stopniu, osoba pozostająca w stosunku przysposobienia oraz jej małżonek, a także osoba pozostająca we wspólnym pożyciu. Przepisy k.k.s. przewidują dwa rodzaje kary grzywny (tj. kara grzywny orzekana za wykroczenia skarbowe – określana w konkretnej kwocie oraz kara grzywny orzekana za przestępstwa skarbowe – określana w stawkach dziennych).
Kara grzywny za przestępstwo skarbowe
Orzekanie kary grzywny za przestępstwo skarbowe składa się z dwóch etapów. W pierwszej kolejności sąd określa ilość stawek dziennych w oparciu o dyrektywy sądowego wymiaru kary, tj. według swojego uznania, adekwatnie do stopnia winy, uwzględniając stopień społecznej szkodliwości czynu oraz biorąc pod uwagę cele wychowawcze oraz zapobiegawczy, a także potrzeby w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa.
Stawki dzienne
Co do zasady, ilość stawek dziennych nie może być mniejsza niż 10, ani też wyższa niż 720. O ile określając kary za poszczególne przestępstwa przepisy k.k.s. nie różnicuje dolnej granicy stawek dziennych, to przewiduje różne poziomy granicy górnej – 180, 240, 360, 480. Jedynym przypadkiem, w którym liczba stawek dziennych może przekroczyć 720 jest nadzwyczajne obostrzenie kary (1080 stawek).
W 2019 r. stawka dzienna waha się w granicach: od 75 zł do 30.000 zł, natomiast kara grzywny waha się w granicach: od 750 zł do 21.600.000 zł. Przy określaniu stawki dziennej grzywny sąd bierze pod uwagę dochody sprawcy, jego możliwości zarobkowe, warunki osobiste i rodzinne oraz stosunki majątkowe.
Wymiar kary za przestępstwa karno-skarbowe
Zgodnie z dyrektywami wymiaru kary grzywny za przestępstwo skarbowe, przy określaniu stawki dziennej brana jest również pod uwagę sytuacja majątkowa sprawcy, tj. wszystkie posiadane przez niego składniki majątku, w tym nieruchomości, oszczędności pieniężne, obligacje. Z kolei warunki osobiste i rodzinne sprawcy, które również wypływają na wymiar stawki dziennej, to m.in. stan zdrowia sprawcy, ciążące na nim obowiązki alimentacyjne, wydatki na utrzymanie rodziny, stan zdrowia poszczególnych jej członków, wydatki na jej utrzymanie.
Kara grzywny za wykroczenie skarbowe
Kara grzywny za wykroczenia skarbowe może być co do zasady wymierzona w granicach od jednej dziesiątej do dwudziestokrotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia (art. 48 k.k.s.). Mając na uwadze, że minimalne wynagrodzenie za 2014 r. zostało ustalone na poziomie 1680 zł, kara grzywny za wykroczenie popełnione w 2014 r. waha się od 168 zł do 33.600 zł. Warto zauważyć że typizując poszczególne wykroczenia k.k.s. nie określa wprost jaka część minimalnego wynagrodzenia przewidziana jest za poszczególny czyn, lecz posługuje się sformułowaniem „podlega karze grzywny za wykroczenie skarbowe”, odwołując się tym samym do zakresu przewidzianego w art. 48 k.k.s. Minimalna kara grzywny za wykroczenie skarbowe waha się w 2019 r. w przedziale od 225 zł do 45.000 zł. Natomiast, kara grzywny nałożona mandatem karnym nie może przekroczyć 4.500 zł. Wymierzając karę grzywny ustawodawca może uwzględniać także stosunki majątkowe i rodzinne sprawcy oraz jego dochody i możliwości zarobkowe (o kryteriach tych była już mowa przy okazji przestępstwa skarbowego).
Kara pozbawienia oraz ograniczenia wolności
Obok kary grzywny przepisy k.k.s. wskazują także kary pozbawienia wolności oraz jej ograniczenia wolności. Kary te mogą być wymierzane wyłącznie za przestępstwa skarbowe (nigdy za wykroczenia skarbowe).
Stosownie do przepisów k.k.s. kara pozbawienia wolności trwa najkrócej 5 dni, najdłużej 5 lat i jest wymierzana w dniach, miesiącach i latach. W przypadku nadzwyczajnego obostrzenia kara pozbawienia wolności może zostać orzeczona nawet na okres do 10 lat.
W kodeksie karnym skarbowym zagrożenie karą pozbawienia wolności występuje w 45 przypadkach przestępstw. Obejmuje to najpoważniejsze przestępstwa:
- przeciwko obowiązkom podatkowym – 27 razy,
- przeciwko obowiązkom celnym oraz zasadom obrotu z zagranicą towarami i usługami – 10 razy,
- przeciwko obrotowi dewizowemu – 3 razy,
- przeciwko organizacji gier i zakładów wzajemnych – 5 razy.
Karą do 5 lat pozbawienia wolności zagrożone są obecnie przestępstwa skarbowe wskazane m.in.
- w art. 54 § 1 k.k.s. (nieujawnienie przedmiotu lub podstawy opodatkowania);
- w art. 56 § 1 k.k.s. (oszustwo podatkowe);
- w art. 67 § 1 k.k.s (fałszerstwo znaku akcyzy);
- w art. 76 § 1 k.k.s (bezpodstawny zwrot podatku);
- w art. 76a § 1 k.k.s (nienależny zwrot wydatków);
- w art. 86 § 1 i 2 k.k.s (przemyt celny);
- w art. 87 § 1 i 2 k.k.s (oszustwo celne);
- w art. 92 § 1 k.k.s (bezpodstawny zwrot cła);
- oraz w art. 107 § 3 k.k.s (nielegalne urządzenie lub prowadzenie gier hazardowych).
Karą do 3 lat pozbawienia wolności zagrożono czyny z:
- art. 55 § 1 (zatajenie działalności gospodarczej);
- art. 65 § 1 (paserstwo akcyzowe);
- art. 77 § 1 (niewpłacenie pobranego podatku);
- art. 90 § 1 i 2 (usunięcie spod dozoru celnego);
- art. 107 § 1 i 2 (nielegalne urządzenie lub prowadzenie gier hazardowych)
Karą do 2 lat pozbawienia wolności operuje się w:
- art. 73a § 1 (zmiana przeznaczenia oleju);
- art. 63 § 1-5 (obrót bez znaków akcyzy);
- art. 67 § 2 (fałszowanie znaków akcyzy);
- art. 69a § 1 (produkcja i magazynowanie poza składem akcyzowym);
- art. 70 § 1, 2 i 4 (bezprawny obrót znakami akcyzy);
- art. 78 § 1, (niepobieranie podatku)
- art. 85 § 1 i 2 (wyłudzenie zezwolenia);
- w art. 107a § 1 (prowadzenie gier bez urzędowego zabezpieczenia)
Kara ograniczenia wolności
Kara ograniczenia wolności jest swego rodzaju alternatywą dla kary pozbawienia wolności, cechującą się większym nakierowaniem na wychowanie sprawcy, znajdującą zastosowanie w przypadku, gdy orzeczenie kary pozbawienia wolności byłoby nieefektywne, bądź wiązało się ze zbyt wysokimi kosztami dla Skarbu Państwa.
W czasie odbywania kary ograniczenia wolności skazany nie może bez zgody sądu zmieniać miejsca stałego pobytu, jest obowiązany do wykonywania nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne (w wymiarze od 20 do 40 godzin w stosunku miesięcznym), a także ma obowiązek udzielania wyjaśnień dotyczących przebiegu odbywania kary. Karę ograniczenia wolności wykonuje się co do zasady w miejscu stałego pobytu lub zatrudnienia skazanego albo w niewielkiej odległości od tego miejsca (art. 54 k.k.w.).
Wymierzając karę ograniczenia wolności, sąd może orzec wobec skazanego określone obowiązki, np. informowania sądu o przebiegu okresu odbywania kary, powstrzymania się od przebywania w określonych środowiskach lub miejscach, wykonywania pracy zarobkowej, czy też innego stosownego postępowania, jeżeli może to zapobiec popełnieniu ponownie przestępstwa (art. 36 § 2 k.k. w zw. z art. 72 § 1 k.k.). Czas i sposób wykonania nałożonych takich obowiązków sąd określa po wysłuchaniu skazanego.
Podanie wyroku do publicznej wiadomości
W przypadku popełnienia przestępstwa skarbowego jednym ze środków karnych może być podanie wyroku do publicznej wiadomości. Sąd możne orzec ten środek w związku z każdym rodzajem przestępstwa skarbowego. Przepisy kodeksu karnego skarbowego nie formułują żadnych ograniczeń co do rodzaju czy wymiaru kary. Orzeczenie tego środka karnego ma charakter fakultatywny. W uzasadnionym wypadku sąd może orzec podanie wyroku do publicznej wiadomości w sposób przez siebie określony.
Chcesz wiedzieć więcej? Przeczytaj inne artykuły w tym temacie:
Przestępstwo a wykroczenie skarbowe – jaka jest różnica?
Warunkowe zawieszenie wykonania kary
O nas
Kancelaria Adwokacka Jarosław Ziobrowski Tax&Law wspiera klientów w obszarach: sprawy karne, sprawy karne gospodarcze, karno-skarbowe. Reprezentujemy klienta w postępowaniach karnych o charakterze gospodarczym i postępowaniach karnych o charakterze karno-skarbowym. Naszym Klientom zapewniamy pełną obsługę w zakresie zagadnień prawa karnego (także wykonawczego), wykroczeń, jak i karno-skarbowego.
