Ministerstwo finansów z roku na rok publikuje dane statystyczne, że zainteresowanie ulgami jest coraz większe. Obszary zastosowania ulg są jeszcze nie w pełni eksplorowane i wykorzystywane przez przedsiębiorców. Skąd wynika to rosnące zainteresowanie? Z danych Ministerstwa wynika, że coraz więcej przedsiębiorców korzysta z ulgi na badania i rozwój. Czym jest ulga B+R? Jakie warunki musimy spełniać jako firma, aby móc z nich skorzystać? Kilka kwestii poruszymy w niniejszym artykule. Aby uzyskać pełną informację dotyczącą danej firmy i sytuacji, warto skorzystać z porad prawnych doradcy podatkowego.
Czym jest ulga na działalność badawczo rozwojową?
Ulga na działalność badawczo-rozwojową została wprowadzona w ramach tzw. ustaw o innowacyjności i ma na celu pobudzanie innowacyjnego rozwoju polskiej gospodarki. Jej głównym celem jest przyspieszenie procesu transformacji gospodarczej Polski, z naciskiem na rozwój sektora wysokich technologii i innowacyjnych rozwiązań, co ma kluczowe znaczenie dla wzrostu dochodu narodowego i poprawy poziomu życia w kraju. Ulga B+R oferuje wszystkim przedsiębiorcom, bez względu na rozmiar ich firmy, którzy angażują się w badania i rozwój, możliwość dodatkowego odliczenia od podstawy opodatkowania. Odliczenie to wynosi 100% kwalifikowanych kosztów. Dla firm, które uzyskały status centrum badawczo-rozwojowego, możliwe jest nawet odliczenie do 150% tych kosztów.
Co jest istotne w uldze B+R?
Kluczowe jest wspieranie działań rozwojowych, co obejmuje wykorzystanie ogólnodostępnej wiedzy naukowej do optymalizacji prowadzonej działalności biznesowej. Na przykład, może to dotyczyć ulepszania procesów produkcyjnych, aby były one bardziej przyjazne dla środowiska lub bardziej ekonomiczne pod względem kosztów. Innymi słowy, optymalizacja procesu produkcyjnego może być uznana za działanie badawczo-rozwojowe, pod warunkiem, że jest to działanie kreatywne, systematyczne i realizowane z zamiarem ulepszenia danego procesu. W takim przypadku, przedsiębiorca musi mieć zamiar udoskonalenia konkretnego procesu, aby móc skorzystać z tej ulgi podatkowej.
Jak uniknąć ograniczeń dla ulgi B+R?
Aby skorzystać z ulg B+R bez napotkania na ograniczenia, można utworzyć oddział badawczo-rozwojowy lub zatrudnić pracownika specjalizującego się w prowadzeniu takich działań. Jego rolą jest analiza i ulepszanie procesów odbywających się w przedsiębiorstwie, dążąc do osiągnięcia lepszych rezultatów, zarówno pod względem ekonomicznym, jak i innych aspektów. Istotne jest, aby praca ta przynosiła nowe efekty, ponieważ charakter twórczy polega na osiąganiu nowych wyników. Jeżeli przedsiębiorca dojdzie do wniosku, że wprowadził nawet niewielką nowość, może rozważyć, czy nie przeprowadził właśnie prac rozwojowych, uprawniających do skorzystania z ulgi. Warto zauważyć, że ulga B+R zastąpiła ulgę na zakup nowych technologii, co oznacza, że obecnie skupia się na wspieraniu krajowej produkcji technologicznej i pracy twórczej. Nie jest wymagane wynajdywanie całkowicie nowatorskich rozwiązań.
Co może być objęte ulgą B+R?
Ulga podatkowa na działania badawczo-rozwojowe umożliwia odliczenie od podstawy opodatkowania kosztów poniesionych na realizację prac badawczo-rozwojowych. Można odliczyć wydatki związane z taką działalnością, które są określone w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych (PIT) lub w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych (CIT).
Kto może skorzystać z ulgi B+R?
Z ulgi badawczo-rozwojowej mają możliwość skorzystania (B+R): Przedsiębiorcy, którzy płacą podatki w następujących formach, zgodnie z progresywną skalą podatkową (na zasadach PIT-36), opłacając podatek liniowy (PIT-36L), płacąc podatek dochodowy od osób prawnych (CIT-8).
Wykorzystanie ulgi B+R – dane rządowe
Popularność ulgi podatkowej na działania badawczo-rozwojowe sukcesywnie wzrasta. W 2016 roku, kiedy ulga dopiero zaczęła obowiązywać, skorzystało z niej 571 podatników, natomiast do 2021 roku liczba ta wzrosła do 3606. W każdym roku obserwowano wzrost liczby korzystających z ulgi oraz kwoty odliczenia, oscylujący w przedziale od kilkunastu do kilkudziesięciu procent. Trend wzrostowy utrzymał się nawet w czasach pandemii. Dodatkowo, w danych publicznych zauważalny jest wzrost wydatków na badania i rozwój.
Od 2022 roku przedsiębiorcy komercjalizujący wyniki prac badawczo-rozwojowych i generujący z tego kwalifikowane dochody (zgodnie z przepisami o IP Box), będący jednocześnie beneficjentami ulgi B+R, mogą korzystać z obu ulg równocześnie. W tym samym roku maksymalna kwota odliczenia wydatków kwalifikowanych wzrośnie do 200% dla wszystkich podatników, jeśli chodzi o koszty wynagrodzeń pracowników angażowanych w działalność badawczo-rozwojową. Dla podatników z statusem Centrum Badawczo-Rozwojowego, dodatkowy odpis w wysokości 200% będzie dotyczyć wszystkich rodzajów wydatków kwalifikowanych, z wyjątkiem kosztów ochrony patentowej dla dużych podatników, gdzie pozostanie 100% odpis.
Badania naukowe a ulga
Definicję badań naukowych mówi o badaniach podstawowych, czyli o badaniach, które niejako wpływają na naukę. I są one premiowane, jeżeli przedsiębiorca dokonuje ich w porozumieniu z uczelnią na podstawie umowy o współpracy albo innego porozumienia, ale już badanie aplikacyjne czy też prace rozwojowe już mogą zachodzić wewnątrz firmy. Ustawy podatkowe odsyłają do ustawy o szkolnictwie wyższym, więc tutaj każdy może zapoznać się z tym, co właściwie kryje się za pojęciem czy to badań podstawowych, badań aplikacyjnych.
Pewna niedostępność tych ulg dla przedsiębiorców spowodowana jest tym, że boją się być może kontroli podatkowej czy sporu z urzędem skarbowym. Czy to jest już praca rozwojowa, czy kwalifikuję się na ulgę badawczo-rozwojową? Zawsze u przedsiębiorców, którzy chcą skorzystać z ulgi w takich, można powiedzieć sytuacjach, gdy nie ma jednoznacznej pewności, czy coś jest pracą rozwojową, można skierować zapytanie do dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej, czy określone działanie wpisuje się w definicję pracy rozwojowej.
Koszty kwalifikowane
Koszty kwalifikowane to koszty, które podlegają odliczeniu od podstawy obliczenia podatku uzyskania przychodów poniesione na działalność badawczo-rozwojową.
Koszty kwalifikowane obejmują następujące kategorie wydatków:
1. Wynagrodzenia pracownicze wypłacone w danym miesiącu, wliczając w to zarówno stosunki służbowe, umowy o pracę, prace nakładcze oraz stosunki spółdzielcze, jak również odpowiadające im składki ubezpieczeniowe, zgodnie z ustawą o systemie ubezpieczeń społecznych, w takim stopniu, w jakim pracownik poświęca czas na działalność badawczo-rozwojową.
1a. Wynagrodzenia z umów zlecenia lub o dzieło wypłacane przez osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, osoby prawne i inne jednostki, w części przeznaczonej na działalność badawczo-rozwojową.
2. Zakup materiałów i surowców bezpośrednio wykorzystywanych w badaniach i rozwoju.
2a. Zakup specjalistycznego sprzętu, nie będącego środkami trwałymi, bezpośrednio wykorzystywanego w działalności badawczo-rozwojowej, takiego jak naczynia laboratoryjne czy urządzenia pomiarowe.
3. Koszty związane z ekspertyzami, opiniami, usługami doradczymi i równorzędnymi, świadczonymi przez określone w prawie podmioty, jak również zakup wyników badań naukowych od tych podmiotów.
4. Odpłatne korzystanie z aparatury naukowo-badawczej, o ile nie wynika to z umowy z podmiotem powiązanym z podatnikiem.
4a. Zakup usług wykorzystania aparatury naukowo-badawczej, jeśli nie są one objęte umową z podmiotem powiązanym.
5. Koszty związane z uzyskaniem i utrzymaniem patentów i innych praw własności intelektualnej, w tym koszty dokumentacji, zgłoszeń, prowadzenia postępowania, odpierania zarzutów, opłat okresowych, tłumaczeń i innych czynności niezbędnych do utrzymania ważności patentu.
6. Amortyzacja środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych wykorzystywanych w działalności badawczo-rozwojowej, z wyłączeniem samochodów osobowych oraz budynków.
7. Amortyzacja wartości niematerialnych i prawnych w postaci kosztów prac rozwojowych, w proporcji odpowiadającej kosztom kwalifikowanym.
Dodatkowo, dla podatników z statusem centrum badawczo-rozwojowego, wprowadzono dodatkowe kategorie kosztów kwalifikowanych:
1. Amortyzacja budowli, budynków i lokali wykorzystywanych w badaniach i rozwoju, proporcjonalnie do ich wykorzystania w tej działalności.
2. Koszty ekspertyz, opinii, usług doradczych, badań, wiedzy technicznej i patentów uzyskanych od podmiotów zewnętrznych na warunkach rynkowych, używanych wyłącznie dla potrzeb działalności badawczo-rozwojowej.
Warto zauważyć, że suma odliczonych kosztów nie może przekroczyć 10% przychodów z działalności gospodarczej podatnika w roku podatkowym. Odliczenia dla centrów badawczo-rozwojowych są uznawane za pomoc publiczną i podlegają odpowiednim ograniczeniom oraz obowiązkom sprawozdawczym.
Źródła: Krajowa Izba Skarbowa, Ministerstwo finansów
