Na pewno nie raz słyszałeś lub spotkałeś się z pojęciem postępowanie nakazowe lub postępowanie upominawcze. Czym w rzeczywistości są te postępowania?
Niniejsze opracowanie odpowie na pytanie wskazane powyżej i przybliż Ci omawianą materię.
Zagadnienia ogólne
W postępowaniu nakazowym i upominawczym sąd, do którego złożono pozew wydaje nakaz zapłaty, w sytuacji, gdy strona powodowa dochodzi roszczenia pieniężnego albo świadczenia innych rzeczy zamiennych, natomiast w innych wypadkach tylko i wyłącznie wtedy, jeżeli możliwość taką przewidują odpowiednie przepisy szczególne.
W sytuacji, gdy wydany przez sąd nakaz zapłaty straci moc, zostanie on uchylony. W przypadku braku podstaw do wydania nakazu zapłaty właściwy sąd rozpozna sprawę według przepisów ogólnych lub w postępowaniu odrębnym właściwym dla danej sprawy, chyba, że zgodnie z przepisami szczególnymi należy postępowanie np. umorzyć.
Sąd nakazuje, aby pozwany w terminie dwóch tygodni od dnia doręczenia nakazu zaspokoił dochodzone pozwem roszczenie w całości wraz z ustalonymi kosztami albo wniósł w tym terminie odpowiedni środek zaskarżenia tj. sprzeciw lub zarzuty w zależności od rodzaju postępowania.
Wydany nakaz zapłaty sąd doręcza zarówno stronie powodowi jak i pozwanej.
Pozwanemu doręcza się wydany nakaz wraz z odpisem pozwu, załącznikami do pozwu oraz pouczeniem o terminie i sposobie zaskarżenia nakazu oraz skutkach jego niezaskarżenia. Należy pamiętać o tym, iż nakaz zapłaty, od którego nie wniesiono właściwego środka zaskarżenia, staje się prawomocny i ma skutki wyroku. Powód otrzymuje jedynie nakaz zapłaty.
Środek zaskarżenia tj. sprzeciw lub zarzuty od wydanego nakazu zapłaty wnosi się do sądu, który wydał nakaz zapłaty. W piśmie tym pozwany powinien wskazać, zakres zaskarżenia, przedstawić zarzuty oraz dowody na które się powołuje. Sąd odrzuci wniesiony środek zaskarżenie, jeżeli zostanie on wniesiony po terminie, jest nieopłacony lub dotknięty innymi brakami, których pomimo wezwania sądu nie usunięto w zakreślonym terminie. Co niezwykle istotne nakaz zapłaty sąd wydaje na posiedzeniu niejawnym, natomiast wszystkie czynności w sprawie, z wyłączeniem prowadzenia rozprawy i wydania wyroku, może wykonywać referendarz sądowy.
Postępowanie nakazowe
Rozpoczynając rozważania na temat postępowania nakazowego w pierwszej kolejności należy wskazać, iż jest to jeden z rodzajów postępowań odrębnych. Regulacje odnoszące się do tego postępowania znajdują się w Kodeksie postępowania cywilnego w przepisach od art. 4841 do art. 497.
Postępowanie to należy do właściwości sądów rejonowych i okręgowych. Sprawa rozpoznawana jest w tym trybie na pisemny wniosek powoda, które należy zgłosić już w składanym pozwie, w takim wypadku rozpoznanie sprawy następuję na posiedzeniu niejawnym.
Sąd wydaje nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym, jeżeli fakty na które powołuje się powód uzasadniają dochodzone roszczenie a dodatkowo są udowodnione dołączonym do pozwu:
- dokumentem urzędowym;
- zaakceptowanym przez dłużnika rachunkiem;
- wezwaniem dłużnika do zapłaty i pisemnym oświadczeniem dłużnika o uznaniu długu.
Dodatkowo z tego trybu postępowania można skorzysta w sytuacji, gdy dochodzimy zapłaty przeciwko zobowiązanemu z weksla lub czeku należycie wypełnionego, których prawdziwość i treść nie nasuwają wątpliwości sądu.
Sąd może również wydać nakaz zapłaty na podstawie dołączonej do pozwu umowy, dowodu spełnienia wzajemnego świadczenia niepieniężnego, dowodu doręczenia dłużnikowi faktury lub rachunku. od dnia 1 stycznia 2020 roku art. 485 § 2a oznaczony jako § 2.1 otrzymuje brzmienie:§ 2.1 Sąd wydaje nakaz zapłaty na podstawie dołączonej do pozwu umowy, dowodu spełnienia wzajemnego świadczenia niepieniężnego, dowodu doręczenia dłużnikowi faktury lub rachunku, jeżeli powód dochodzi należności zapłaty świadczenia pieniężnego w rozumieniu art. 4 pkt 1a ustawy z dnia 8 marca 2013 r. o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych (Dz.U. z 2019 r. poz. 118 i 1649), odsetek w transakcjach handlowych określonych w tej ustawie lub rekompensaty, o której mowa w art. 10 ust. 1 tej ustawy, oraz na podstawie dokumentów potwierdzających poniesienie kosztów odzyskiwania należności, jeżeli powód dochodzi również zwrotu kosztów, o których mowa w art. 10 ust. 2 tej ustawy.
W wydanym przez Sąd nakazie zapłaty, w nagłówku określa się rodzaj wydanego dokumentu tj. ,,nakaz zapłaty wydany w postępowaniu nakazowym”. W takim dokumencie sąd wskazuję strony, i wskazuje, iż pozwany ma w ciągu dwóch tygodni od dnia doręczenia mu nakazu zapłaty zaspokoić roszczenie w całości wraz z kosztami albo w tym też terminie wnieść zarzuty do sądu wydającego nakaz.
O dnia 7 listopada 2019 roku przepis art. 486 § 1.Zostaje uchylony, natomiast § 2 przyjmuje brzmienie: W sprawach, o których mowa w art. 485 § 2a, przewodniczący i sąd są obowiązani podejmować czynności tak, by pierwsze posiedzenie wyznaczone w celu wydania nakazu zapłaty, rozpoznania sprawy lub nadania jej innego biegu odbyło się nie później niż dwa miesiące od dnia wniesienia pozwu, a jeżeli pozew był dotknięty brakami – od dnia ich usunięcia.
Co niezwykle istotne nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym z chwilą wydania stanowi tytuł zabezpieczenia. Jest on wykonalny bez nadawania mu klauzuli wykonalności. Powód wnosząc o dokonanie zabezpieczenia jest obowiązany wskazać sposób zabezpieczenia jakiego się domaga. W razie wniesienia zarzutów sąd na wniosek pozwanego może wstrzymać wykonanie nakazu zapłaty.
Od wydanego przez Sąd nakazu zapłaty pozwany może w terminie dwóch tygodni od dnia jego odebrania wnieść zarzuty do sądu. W sporządzonych zarzutach pozwany powinien wskazać zakres zaskarżenia tj. czy zaskarża wydany nakaz w całości czy w części oraz wymienić fakty, z których wywodzi swoje twierdzenia, a także dowody na wykazanie każdego z nich.
W sytuacji, gdy zachodzą podstawy do odrzucenia pozwu lub umorzenia postępowania, sąd z urzędu postanowieniem uchyla nakaz zapłaty i wydaje odpowiednie rozstrzygnięcie w tym przedmiocie. W innym przypadku sąd wydaje wyrok, w którym w całości lub części utrzymuje wydany nakaz zapłaty w mocy albo go uchyla i orzeka o żądaniu pozwu na przeprowadzonej rozprawie.
Pozwany ma prawo do cofnięcia złożonych zarzutów, jeżeli mamy do czynienia z taką sytuacją to sąd w drodze postanowienia, stwierdza, że wydany nakaz zapłaty pozostaje w mocy i orzeka o kosztach postępowania jak przy cofnięciu pozwu – art. 203 KPC.
Postępowanie upominawcze
Postępowanie upominawcze tak samo jak postępowanie nakazowe należy do właściwości sądów rejonowych i okręgowych. Sąd wydaje nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym. jeżeli powód dochodzi roszczenia pieniężnego albo świadczenia innych rzeczy zamiennych, a w innych przypadkach tylko- jeżeli przepis szczególny tak stanowi.
Sąd nie może wydać nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym w sytuacji, gdy:
- roszczenie jest oczywiście bezzasadne;
- twierdzenia co do faktów budzą wątpliwość;
- zaspokojenie roszczenia zależy od świadczenia wzajemnego;
W treści nakazu zapłaty Sąd nakazuje pozwanemu, żeby w ciągu dwóch tygodni od doręczenia tego nakazu zaspokoił roszczenie w całości wraz z kosztami albo w tym terminie wniósł sprzeciw do sądu.Pozwanemu doręcza się nakaz zapłaty wraz z pozwem i załącznikami oraz pouczeniem o sposobie wniesienia sprzeciwu. Ponadto sąd ma obowiązek poinformowania Pozwanego o skutkach niewniesienia sprzeciwu.
Pismo zawierające sprzeciw należy złożyć lub wysłać pocztą do sądu, który wydał nakaz zapłaty. W piśmie tym pozwany powinien wskazać, czy zaskarża nakaz w całości, czy w części, przedstawić zarzuty, oraz okoliczności faktyczne i dowody na poparcie swoich twierdzeń.
Co niezwykle istotne nakaz zapłaty traci moc tylko w części zaskarżonej sprzeciwem. Wobec tego, jeżeli zaskarżamy nakaz w części, to niezaskarżona cześć nadal pozostaje w mocy.
Po złożeniu do sądu sprzeciwu przez pozwanego, sąd na wniosek stron może wydać postanowienie stwierdzającego utratę mocy nakazu zapłaty w całości lub części.
Należy pamiętać o tym, iż w postępowaniu upominawczym skuteczne wniesienie sprzeciwu powoduje utratę mocy nakazu zapłaty (prowadząc tym samym do zakończenia postępowania upominawczego) i rozpoznanie sprawy – w zależności od jej rodzaju – w zwykłym postępowaniu procesowym, ewentualnie w postępowaniu odrębnym właściwym dla danej sprawy, chyba że z przepisów szczególne wynika inny skutek np. umorzenie postępowania.
Opłata
Opłata od pozwu określona jest przez art. 13 Ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilny i jest zależna od wartości przedmiotu sporu.
W postępowaniu, które może być rozpoznane w trybie nakazowym pobiera się 4 część opłaty od pozwu. Aczkolwiek zgodnie z art. 20 opłata ta nie może być niższa niż 30 zł.
Chcesz wiedzieć więcej jak odzyskać należność od kontrahenta?Sprawdź nasz artykuł na ten temat
