Jedną z podstawowych zasad obowiązujących w prawie karnym (w tym w prawie karno-skarbowym) jest brak możliwości karania sprawcy czynu po upływie określonego czasu. Jak to wygląda dokładnie w przypadku wykroczeń i przestępstw skarbowych?
Ustanie karalności skutkuje zaniechaniem wszczęcia postępowania w sprawie o przestępstwo skarbowe albo, w razie uprzedniego jego wszczęcia, umorzeniem postępowania. Podstawą dla istnienia w prawie karnym skarbowym instytucji przedawnienia są m.in. kwestie dostępności dowodów potwierdzających dokonanie czynu przestępnego (większe ryzyko pomyłki procesowej), ale przede wszystkim brak przesłanek dla realizacji celów prewencji tak ogólnej jak i szczególnej. Z upływem czasu wygasają możliwości oddziaływania karą.
Przedawnienie karalności przestępstw skarbowych
Ogólną zasadą dotyczącą przedawnienia karalności przestępstw skarbowych jest regulacja zgodnie z którą, karalność przestępstwa skarbowego ustaje po upływie:
- 5 lat, w przypadku przestępstw skarbowych zagrożonych grzywną, karą ograniczenia wolności bądź karą pozbawienia wolności do lat 3,
- 10 lat, odnośnie przestępstw skarbowych zagrożonych karą pozbawienia wolności powyżej lat 3.
Zgodnie z przepisami ordynacji podatkowej zobowiązanie podatkowe powstające poprzez doręczenie decyzji o wysokości tego zobowiązania w ogóle nie powstają, jeżeli decyzję doręczono po upływie 3 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym powstał obowiązek podatkowy. W razie niezłożenia deklaracji w terminie lub nieujawnienia w złożonej deklaracji wszystkich danych niezbędnych do ustalenia wysokości zobowiązania dopiero po upływie 5 lat od końca roku kalendarzowego, w którym powstał obowiązek podatkowy. Natomiast zobowiązanie podatkowe przedawnia się z upływem 5 lat od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku.
Należy także pamiętać, że bieg przedawnienia zobowiązania podatkowego ulega zawieszeniu w razie:
- wszczęcia postępowania w sprawie o przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe, o którym podatnik został zawiadomiony, jeżeli podejrzenie popełnienia przestępstwa lub wykroczenia wiąże się z niewykonaniem tego zobowiązania;
- wniesienia skargi do sądu administracyjnego na decyzję dotyczącą tego zobowiązania;
- wniesienia żądania ustalenia przez sąd powszechny istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa;
- doręczenia postanowienia o przyjęciu zabezpieczenia, lub doręczenia zarządzenia zabezpieczenia w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji;
- doręczenia zawiadomienia o przystąpieniu do zabezpieczenia w przypadkach określonych w przepisach ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.
Kolejną przesłanką, która wpływa na długość okresu przedawnienia, jest wszczęcie postępowania przeciwko sprawcy w czasie biegu okresu przedawnienia. W praktyce wszczęcie takiego postępowania powoduje przedłużenie danego terminu przedawnienia o taki sam okres odpowiednio:
- 5 lat w odniesieniu do przestępstw, dla których okres przedawnienia karalności wynosi 5 lat,
- 10 lat w odniesieniu do przestępstw, dla których okres przedawnienia karalności wynosi 10 lat.
Innymi słowami, jeżeli w okresie biegu przedawnienia karalności wszczęto zostało postępowanie przeciwko sprawcy (ad personam) np. wobec członka zarządu spółki kapitałowej, to do okresu przedawnienia przestępstwa skarbowego zagrożonego karą grzywny, ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności nieprzekraczającą 3 lat dolicza się kolejne 5 lat (tym samym okres przedawnienia wynosi 10 lat). Natomiast do okresu przedawnienia przestępstwa skarbowego zagrożonego karą pozbawienia wolności przekraczającą 3 lata dolicza się 10 lat (tym samym okres przedawnienia wynosi 20 lat). Wszczęte musi zostać postępowanie karne oraz przeciwko „sprawcy” przestępstwa skarbowego (po przedstawieniu zarzutów). W sytuacji gdy zostały przedstawione zarzuty wobec osoby, która nie okazała się sprawcą danego czynu i w konsekwencji umorzono wobec niej proces karny, nie powoduje to wydłużenia terminu przedawnienia karalności tego czynu. Dopiero bowiem przedstawienie zarzutu, w okresie wskazanym w art. 44 § 1 i 2 k.k.s. tej osobie, która pozostaje następnie przez dalszy czas procesu jego podmiotem, przedłuża ten termin.
Przedawnienie wykroczeń skarbowych
Natomiast w przypadku wykroczeń skarbowych, mają do nich zastosowanie przepisy dotyczące przedawniania się karalności za przestępstwa skarbowe. Z jednym zasadniczym wyjątkiem, okres przedawnienia karalności za wykroczenia skarbowe wynosi 1 rok, o ile nie zostało w tym czasie wszczęte postępowania karno-skarbowe przeciwko sprawcy co automatycznie wydłuża termin przedawnienia karalności za dane wykroczenie o kolejne 2 lata (czyli przedawnienie karalności następuje po upływie 3 lat).
O nas
W zakresie obrony w sprawach karnych adwokat Jarosław Ziobrowski udziela pomocy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym prze policję, ABW, CBŚ, CBA prokuraturę, uczestniczy w przesłuchaniach, oraz posiedzeniach w przedmiocie stosowania środków zapobiegawczych np. takich jak tymczasowe aresztowanie. Obrona obejmuje również sporządzanie pism procesowych, wniosków, środków odwoławczych.
