Odwolanie czlonka zarzadu min
Odwolanie czlonka zarzadu min

Odwołanie członka zarządu

W dzisiejszych czasach coraz więcej przedsiębiorstw musi stawić czoła trudnym decyzjom związanym z funkcjonowaniem w biznesowym świecie. Jednym z takich wyzwań jest odwołanie członka zarządu spółki z o.o. – sytuacja, która może wystąpić z różnych powodów. W poniższym artykule postaramy się rozwiać wątpliwości związane z odwołaniem członka zarządu oraz omówić kroki, jakie zgodnie z prawem powinna podjąć firma.

Odwolanie czlonka zarzadu

 

Uchwała: odwołanie członka zarządu

Decyzję w sprawie odwołania członka zarządu może być podjęta przez zgromadzenie wspólników w formie uchwały. Zatem najczęściej to właśnie ten organ będzie decydować o dalszej, wspólnej przyszłości członka zarządu, którego pociągnięto do odpowiedzialności za dokonane naruszenia. Jednak art. 203 § 2 k.s.h. wskazuje, że umowa spółki może przewidywać odmienne postanowienia.

W orzecznictwie uznaje się, że jeżeli umowa spółki z ograniczoną odpowiedzialnością przewiduje rozwiązanie, zgodnie z którym uprawnienie do odwołania członka zarządu przysługuje radzie nadzorczej (art. 203 § 2 k.s.h.), to należy przyjąć, że w takim przypadku zgromadzenie wspólników ma również kompetencję do odwołania zarządu (zob. wyrok SA w Lublinie z 4 maja 1994 r., I ACR 108/94, Pr. Gosp. 1995, Nr 8, s. 29). Na tym tle występują jednak rozbieżności interpretacyjne. W postanowieniu z 13 grudnia 1995 r. (I CRN 221/95) Sąd Najwyższy nie uznał bowiem prawa do odwołania członka zarządu przez wspólników, jeżeli kompetencję tę powierzono innym osobom lub organom. W wyroku NSA w Warszawie z 11 czerwca 2013 r. (I FSK 1102/12), stwierdzono, że art. 203 § 1 k.s.h. jest przepisem szczególnym do art. 201 § 4 k.s.h. i daje zgromadzeniu wspólników prawo odwołania członka zarządu w każdym czasie, bez względu na postanowienia umowne spółki, na mocy których przyznano to uprawnienie również lub wyłącznie innej osobie zgodnie z art. 201 § 4 k.s.h.[1] Takie stanowisko zasługuje na aprobatę.[2]

Uchwała zgromadzenia wspólników w sprawie odwołania członka zarządu musi być podjęta w głosowaniu tajnym, zgodnie z art. 247 § 2 k.s.h. Zapada ona bezwzględną większością głosów, oczywiście o ile umowa spółki nie stanowi inaczej (art. 245 k.s.h.). Stosownie do art. 244 k.s.h., wspólnik będący jednocześnie członkiem zarządu spółki nie może brać udziału w głosowaniu nad jego odwołaniem.

Odwołanie zarządu a forma aktu notarialnego

Powołanie zarządu (lub jego zmiana – odwołanie) nie stanowi integralnej części umowy spółki (art. 167 § 1 pkt 3 k.s.h.), dlatego uchwały wspólników w tej sprawie nie wymagają formy aktu notarialnego. Stanowisko to potwierdził Sąd Najwyższy w wyroku z 5 lutego 1998 r. (III CKN 363/97, OSNC 1998, Nr 10, poz. 159), zgodnie z którym członek zarządu ustanowionego w umowie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością może być odwołany przez zgromadzenie wspólników bezwzględną większością oddanych głosów bez konieczności zmiany umowy spółki.

Odwołanie z funkcji członka zarządu – „w każdej chwili”

Jak zauważył Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z 17 grudnia 1997 r. (I ACA 869/97, Pr. Gosp. 1998, Nr 5, poz. 44), sformułowanie, że członkowie zarządu spółki z o.o. mogą być „w każdej chwili” odwołani, oznacza jedynie, że członka zarządu można odwołać w każdym czasie, tj. także przed upływem kadencji i bez ograniczenia jakąkolwiek przyczyną.[3] Odwołanie wywołuje zatem skutek natychmiastowo, tj. od momentu podjęcia uchwały. Wyjątkiem jest sytuacja, w której akt odwołania określa termin zakończenia sprawowania funkcji.[4] Nie ma znaczenia, czy odwołany członek zarządu sprzeciwił się odwołaniu, chociażby poprzez wytoczenie powództwa o stwierdzenie nieważności uchwały (jeżeli jest ona nieważna z mocy prawa, to do odwołania de facto nie dochodzi) lub o jej uchylenie. Ponadto, dla uniknięcia niekorzystnych skutków dla spółki, wynikających z domniemań związanych z treścią wpisu do rejestru przedsiębiorców, należy niezwłocznie wystąpić o wykreślenie z niego członka zarządu – ma ono charakter deklaratoryjny.[5]

Członek zarządu od chwili odwołania nie jest uprawniony do podejmowania żadnych czynności wynikających z pełnionej dotychczas funkcji. Nie może on brać udziału w czynnościach czy posiedzeniach zarządu – chyba że w charakterze doradcy, nie można bowiem wykluczyć opiniotwórczego oddziaływania członka zarządu, jeżeli np. w okresie wypowiedzenia umowy o pracę czy w przypadku zmiany stanowiska w spółce pozostaje on w kontaktach zawodowych z zarządem.[6]

Odwolanie czlonka zarzadu 2

Odwołanie członka zarządu: KRS 

Odwołany członek zarządu traci zatem prawo do reprezentowania spółki, jednak do momentu wykreślenia go z rejestru domniemanie wynikające z art. 17 ustawy o KRS chroni dobrą wiarę osób trzecich, jeżeli dokonały one czynności prawnej ze spółką reprezentowaną przez odwołanego członka zarządu.[7] W doktrynie zauważa się, że niewiedza członka zarządu o odwołaniu go z pełnionej funkcji zwalnia go z odpowiedzialności za zaciągnięte w tym czasie zobowiązania, jako osoby nieumocowanej do reprezentowania spółki.[8] Z tych powodów niezwykle istotne jest dla spółki, by po podjęciu uchwały o odwołaniu członka zarządu niezwłocznie przekazać mu oświadczenie organu z tą informacją, a co za tym idzie o braku umocowania do reprezentacji.

Umowa spółki z o.o. może przewidywać, że odwołanie będzie możliwe tylko z ważnych przyczyn. Nie trzeba ich jednak wymieniać w umowie spółki. „Ważne powody” stanowią klauzulę generalną i wyliczenie wszystkich ewentualności jest zwyczajnie niemożliwe. Umowa spółki może jednak ograniczać prawo odwołania członka zarządu do wymienionych przesłanek. Niewątpliwie naruszenie przez niego podstawowych obowiązków, czy wynikających z przepisów, czy aktów wewnętrznych, może być takim ważnym powodem i stanowić podstawę do odwołania. Dyscyplinarne „zwolnienie” z pełnionej funkcji mogą uzasadniać: naruszenie obowiązków zarządcy spółki, zajmowanie się interesami konkurencyjnymi, naruszenie dobrego imienia spółki, naruszenie zasad działania zarządu ustalonych w regulaminie pracy, popełnienie przestępstwa.

W każdym konkretnym przypadku jednak koniecznie należy rozważyć, czy podana przyczyna mieści się w treści zastrzeżonej klauzuli. Gdy powstanie spór między spółką a członkami zarządu, o ważnych powodach będzie rozstrzygać sąd.


[1] zob. wyr. SN z 15 listopada 2006 r., V CSK 241/06, OSNC 2007, Nr 9, poz. 140; szerzej wyrok SN z 30 kwietnia 1997 r. II UKN 82/97, OSNAP 1998, Nr 7, poz. 217.

[2] Przy tym doktryna zaleca, by ten sam podmiot był właściwy w sprawie zarówno powołania, jak i odwołania członków zarządu. Rozwiązanie takie jest bowiem najbardziej zgodne z zasadami racjonalnego działania. Skoro określony podmiot powołuje członków zarządu spółki, to opiera się m.in. na znajomości tych osób, pewnym stosunku zaufania, a zatem w razie negatywnej oceny działalności powinien mieć możliwość odwołania takich osób (zob. J. Bieniak, M. Bieniak, G. Nita-Jagielski, Kodeks spółek handlowych. Komentarz. Art. 203. Wyd. 4, Warszawa 2015, LEGALIS 2016).

[3] Co ciekawe w literaturze wyrażony został pogląd, że jeżeli wniosek o zmianę składu organu spółki nie został ujęty w porządku obrad, to z uwagi na fakt, iż nie ma on charakteru porządkowego, nie może być przedmiotem uchwały wspólników (zob. Strzępka (red.), Kodeks spółek handlowych. Komentarz. Wyd. 7, Warszawa 2015, LEGALIS 2016).

[4] Umowa spółki może przy tym przewidywać odmienne zasady odwoływania w stosunku do każdego z członków zarządu z osobna. Uzasadnione będzie to szczególnie występowaniem indywidualnych reguł powołania konkretnych członków zarządu.

[5] J. Bieniak, M. Bieniak, G. Nita-Jagielski, Kodeks spółek handlowych. Komentarz. Art. 203. Wyd. 4, Warszawa 2015, LEGALIS 2016.

[6] A. Kidyba, Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. Komentarz. Wyd. 6, Warszawa 2014.

[7] Odwołanie członka zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością nieujawnione w rejestrze handlowym nie zwalnia go zatem od odpowiedzialności wynikającej z art. 299 § 1 k.s.h. Osoba taka może jednak wyłączyć swoją odpowiedzialność, wykazując okoliczności wymienione w art. 299 k.s.h. (zob. wyr. SN z 4 kwietnia 2000 r., V CKN 10/00, OSP 2001, Nr 7–8, poz. 112 z glosą P. Graneckiego).[8]J. Bieniak, M. Bieniak, G. Nita-Jagielski, Kodeks spółek handlowych. Komentarz. Art. 203. Wyd. 4, Warszawa 2015, LEGALIS 2016.


Powyższy artykuł ma charakter wyłącznie informacyjny, dlatego nie powinien być traktowany jako porada ani opinia prawna. Aby zasięgnąć opinii kancelarii prawnej lub doradcy podatkowego, skorzystaj z konsultacji.

Spis treści

Sprawdź inne publikacje

Konsultacje z ekspertem prawa