Czym jest rezydencja podatkowa?
W skrócie „rezydencja podatkowa” jest to określenie miejsca zamieszkania, z którego wynika, w jakim kraju jesteś zobowiązany do płacenia podatku dochodowego i w jakim zakresie.
Obrazując, jeżeli Pani Anna ma miejsce zamieszkania i jest rezydentem podatkowym w Polsce, to niezależnie od tego, w jakim kraju uzyskała dochód, podlega on w całości opodatkowaniu w Polsce.
Rezydencja podatkowa określa miejsce zamieszkania osób fizycznych w Polsce w celach podatkowych. Wynika to z art. 3 ust. 1a Ustawy z dnia 26 lipca 1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej: „Ustawa PIT”). Posiadanie rezydencji podatkowej w Polsce jest równoznaczne z rozliczaniem dochodów w naszym kraju na zasadach nieograniczonego obowiązku podatkowego, zaś jej brak oznacza podleganie ograniczonemu obowiązkowi podatkowemu.
Nieograniczony obowiązek podatkowy dotyczy Cię, jeśli mieszkasz na terytorium Polski. Zobowiązuje Cię on do rozliczenia w naszym kraju podatku dochodowego od całości Twoich dochodów. Nie jest istotne na terytorium, którego kraju zostały one uzyskane. Z kolei ograniczony obowiązek podatkowy dotyczy podatników, którzy nie mają miejsca zamieszkania w granicach Polski. Jesteś w takiej sytuacji? Wówczas opodatkowaniu w naszym kraju podlegają dochody osiągnięte przez Ciebie w Polsce.
Rezydencja podatkowa w Polsce
Ustawa PIT wskazuje przesłanki do ustalenia miejsca zamieszkania dla celów podatkowych. Zgodnie z tą ustawą osoba fizyczna ma miejsce zamieszkania, jeżeli: przebywa w roku podatkowym dłużej niż 183 dni w Polsce lub jej ośrodek interesów życiowych znajduje się na terytorium naszego kraju. Co ważne, spójnik „lub” wskazuje na to, że wymienione wyżej przesłanki nie muszą być spełnione razem. Zatem wystarczy, abyś spełniał chociażby jedną z nich, wtedy już można uznać Polskę za Twoje miejsce zamieszkania. Każda z przesłanek rozpatrywana jest niezależnie i samodzielnie. Zwróć przy tym uwagę, że miejsce zameldowania nie ma żadnego wpływu na miejsce zamieszkania w odniesieniu do celów podatkowych.
Pobyt na terytorium kraju
Jak zaznaczyliśmy wyżej, jednym z kryteriów do uznania Polski za Twoje miejsce zamieszkania jest pobyt na jej terytorium powyżej 183 dni w ciągu roku podatkowego. Oznacza to, że jeżeli przebywasz w Polsce krócej niż 183 dni, to ocena Twojego miejsca zamieszkania będzie opierała się tylko na drugim kryterium, jakim jest ośrodek interesów życiowych. Należy wskazać, że okres przebywania 183 dni w kraju nie musi być nieprzerwany. Możesz kilka razy w ciągu roku wracać do Polski, przy czym suma wszystkich dni musi przekraczać 183 dni. Przy ustalaniu czasu pobytu w Polsce stosuje się metodę „dni faktycznej obecności”. Zatem pod uwagę brany jest każdy dzień, w którym choćby przez chwilę przebywałeś w Polsce i nawet kilka godzin liczone jest wtedy jako cały dzień.
Ośrodek interesów życiowych
Na ośrodek interesów życiowych składają się dwa niezależne od siebie kryteria. Pierwsze z nich to centrum interesów osobistych, a drugie stanowi centrum interesów gospodarczych. Wystarczy, aby tylko jedno z nich było spełnione.
Centrum interesów osobistych to skumulowanie w danym miejscu swoich powiązań osobistych. Najczęściej wiążą się one z występującymi tam więzami rodzinnymi, aktywnościami społecznymi, politycznymi itd. Co do zasady, za centrum interesów osobistych uważa się jednak miejsce, w którym przebywa Twój współmałżonek, partner lub małoletnie dzieci. A jeśli jesteś samotny, dotyczy to miejsca, gdzie znajduje się Twoje gospodarstwo domowe.
Przykładowo, jeżeli pani Anna zabierze ze sobą męża oraz dzieci i wyjedzie za granicę w celach zarobkowych, to co do zasady spowoduje przeniesienie centrum interesów osobistych pani Anny do kraju, do którego wyjechała. Natomiast, jeżeli pani Anna wyjedzie za granicę w celach zarobkowych i zostawi dziecko z mężem w Polsce, to jej centrum interesów osobistych pozostanie Polsce.
Centrum interesów gospodarczych to z kolei skumulowanie w danym miejscu swoich powiązań ekonomicznych. Składają się na nie: miejsce wykonywania działalności zarobkowej, główne źródło dochodów, posiadane inwestycje, majątek, konta bankowe itd.
Podwójna rezydencja i podwójne opodatkowanie
Może zdarzyć się sytuacja, że zostaniesz uznany za rezydenta podatkowego w innym państwie – na podstawie kryteriów przewidzianych w jego prawie podatkowym – i jednocześnie pozostaniesz rezydentem podatkowym w Polsce. Takie zjawisko określa się mianem podwójnej rezydencji. Wówczas stosuje się reguły przewidziane w zawieranych między państwami umowach „O unikaniu podwójnego opodatkowania”. Reguły te pozwalają na ustalenie dla Ciebie jednego państwa rezydencji podatkowej.
Aby uniknąć podwójnego opodatkowania, musisz złożyć do właściwego organu podatkowego wniosek CFR – 1 o wydanie zaświadczenia o Twoim miejscu zamieszkania na terytorium Polski. Określany jest on certyfikatemem rezydencji. Formularz możesz pobrać na witrynie internetowej danego Urzędu Skarbowego. Opłata za wniosek wynosi 17 złotych. Formularz musisz złożyć w Urzędzie Skarbowym, pod który podlegasz ze względu na Twoje miejsce zamieszkania.
Zmiana rezydencji podatkowej osoby fizycznej
Jak zmienić rezydencję podatkową? Aby zmienić kraj rezydencji musisz faktycznie przenieść swoje miejsce zamieszkania, o czym już wyżej pisaliśmy. Przy czym powiązanie z innym krajem musi być bardzo wyraźne, nie wystarczy bowiem np. samo zarejestrowanie firmy za granicą. Inaczej mówiąc, przeniesienie rezydencji podatkowej skutkuje zerwaniem lub bardzo mocnym ograniczeniem więzi z danym państwem. Co do zasady za zmianą rezydencji podatkowej przemawia najbardziej: przeniesienie się wraz z całą rodziną (małżonkiem, dziećmi) poza granice dotychczas zamieszkiwanego kraju, ograniczenie rachunków bankowych i brak swobodnego dostępu do nieruchomości. Zmieniając rezydencję podatkową nie musisz dokonywać wszystkich ww. czynności. Niemniej im bardziej osłabiona jest Twoja więź z danym państwem, tym mniejsze prawdopodobieństwo na zakwestionowanie tej zmiany przez Urząd Skarbowy. Natomiast o tej zmianie musisz poinformować Urząd Skarbowy w Polsce np. przedkładając certyfikat rezydencji wydany przez inne państwo bądź zeznania podatkowe, które wskazują na Twoje miejsce zamieszkania poza granicami Polski.
Potrzebujesz pomocy, porady lub konsultacji?
Chcesz uzyskać więcej informacji na temat zmiany rezydencji podatkowej? Nasi prawnicy udzielą Ci profesjonalnej porady i konsultacji. Skontaktuj się z nami i skorzystaj z wiedzy ekspertów z dziedziny prawa podatkowego.
