border_3

Karuzela Vat Prawnik

Nasza kancelaria doradztwa podatkowego w Warszawie oferuje pomoc prawną w zakresie karuzel Vat. Największe uszczuplenia budżetowe w Polsce oraz w całej Unii Europejskiej powodują tzw. oszustwa karuzelowe, czyli najpoważniejsze przestępstwa skarbowe. To działania, których celem jest niepłacenie należnego podatku VAT z tytułu nabywanych towarów i usług lub wyłudzanie już naliczonego. Podmioty, które realizują dostawy, często po dokonaniu takich transakcji zostają zlikwidowane. Jak działa tzw. karuzela podatkowa i w jaki sposób nie wpaść w jej sidła? Jakie konsekwencje przewiduje prawo karne i prawo skarbowe z tytułu nielegalnego wyłudzenia zwrotu podatku? W jaki sposób traci na tym państwo? Jak należy się zachować, gdy pojawia się podejrzenie, że kontrahent nie jest do końca uczciwy?

W sieci finansowych oszustw działają zazwyczaj grupy – od kilku do kilkunastu firm. Prowadzone przez nie działania handlowe tylko pozornie są legalne. W praktyce prawdziwym celem jest bowiem wyłudzenie podatku VAT, który nie został wcześniej zapłacony. Zakłada się więc rachunki bankowe dla przedsiębiorstw symulujących (czyli osób rzekomo rozpoczynających działalność gospodarczą) lub nowo powstałych spółek. Karuzela tworzona może być również przez spółki odkupione od osób trzecich. Z reguły zakończyły już one swoje działania biznesowe bądź zamierzają to zrobić. Nazywane są wówczas przedsiębiorstwami symulującymi nabytymi.

W mechanizmie karuzeli podatkowej udział biorą również tzw. słupy, czyli „znikający” podatnicy VAT. To osoby, które nie mają żadnego doświadczenia w branży, rejestrujące na siebie działalność gospodarczą. Cechuje je z reguły niski status materialny lub ograniczona świadomość prawa. Ze względu na brak środków do życia czy stałego miejsca zamieszkania, decydują się na wejście w świat przestępczy. W rejestrowanych na swoje imię i nazwisko firmach obejmują funkcje prezesa zarządu spółki prawa handlowego. Na tej podstawie podpisują faktury i inne dokumenty, aby ich działania miały cechy legalności. Nie wiedzą jednak, że za wystawianie tzw. pustych faktur i wprowadzanie ich do obrotu prawnego grożą im wielkie konsekwencje finansowe. Reguluje to prawo, w tym ustawa podatku VAT. Ich korzyści w tym układzie są niewspółmiernie małe w stosunku do tego, jakiej wielkości zyski osiągają podmioty. „Słupy” powstają w celu wykonywania tylko poleceń innych osób. Po dokonaniu transakcji są likwidowane. Nie ma po nich żadnego śladu.

Na czym polegają nielegalne transakcje?

Podmiot, który sprowadza towary z innego państwa członkowskiego w ramach wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów, nie jest obciążany VAT-em w państwie pochodzenia. Nie odprowadza go także od sprzedaży krajowej sprowadzonych produktów. Z kolei odbiorca krajowy oraz jego kontrahenci rozliczają się z fiskusem tak, jak nakazuje to prawo, nie mając wiedzy na temat tego, że biorą udział w oszustwie podatkowym.

Dostawy nie sprawiają wrażenia pozornych, ponieważ w ich wyniku ma miejsce sprzedaż i fizyczny przepływ towarów. Transakcje handlowe obejmują najczęściej towary o znacznej wartości i niewielkich gabarytach (np. części elektroniki samochodowej, telefony komórkowe). Poszczególne podmioty uczestniczące w karuzeli podatkowej dokonują ich nawet kilkuset. Zakupy przekraczają zatem jednostkowo z reguły kilkadziesiąt tysięcy złotych. Podmioty, które dostają propozycję współpracy, nie muszą angażować w tych celach własnych środków finansowych. Po nabyciu towaru – zazwyczaj od tego samego kontrahenta – jest on bowiem od razu dalej odsprzedawany kolejnemu podmiotowi. Zapłata z tytułu dostawy ma miejsce dopiero po otrzymaniu jej od poleconego klienta. W ten sposób bierze on na siebie ryzyko gospodarcze obu transakcji.

Wszystkie dokumentowane są fakturami VAT. Za każdym razem dochodzi do odliczenia podatku od towarów i usług. Wyłudzające go od organów podatkowych firmy wnioskują do urzędów skarbowych o wysokie zwroty VAT-u. Tymczasem na wcześniejszych etapach obrotu handlowego nie dochodzi do uregulowania go w żadnym organie podatkowym.

Wykorzystywany do wyłudzania podatku towar jest np. kilka razy wywożony z Polski i ponownie do niej wraca, nierzadko do tych samych podmiotów. Dokonywanie fikcyjnych wewnątrzwspólnotowych dostaw towarów stanowi podstawę do wystąpienia o zwrot podatku VAT. Dlatego właśnie cały mechanizm przypomina karuzelę. W konsekwencji są to działania naruszające prawo. 

Jednym ze sposobów na wyłudzenie VAT-u jest przywłaszczenie podatku należnego, zapłaconego przez innego kontrahenta. Na czym polega to oszustwo? Produkt sprzedawany jest w kraju, do którego przybył w ramach wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów i usług. Podlega tam wówczas opodatkowaniu miejscową stawką VAT. Jednak podatek należny, do którego zobligowany jest kupujący, trafia nie do urzędu skarbowego, tylko do oszusta.

Innym przykładem łamania prawa, wymagającym zaangażowania większej ilości podatników jest sytuacja, w której w ramach wewnątrzwspólnotowej dostawy towar jest następnie sprzedawany na terytorium danego państwa członkowskiego różnym podmiotom. Są to tzw. bufory. Pomiędzy nimi jest zazwyczaj jeszcze jeden uczestnik karuzeli. To „znikający podatnik”, który nie uiszcza należności podatkowej z wystawionej przez siebie faktury. Aby operacja się udała, trzeba jednak zaangażować w obrót towarem nieświadomego przedsiębiorcę. Uczciwy, niczego niedomyślający się przedsiębiorca, generuje po swojej stronie VAT naliczony w fakturze wystawionej przez tzw. „znikającego podatnika”.  

Podatnicy świadomi i nieświadomi popełnianych przestępstw a prawo

W procederze, jakim jest karuzela podatkowa, udział biorą zatem podatnicy świadomi i nieświadomi popełnianych oszustw podatkowych. Definiuje to prawo. Zgodnie z nim, gdy sprawca:

  • ma zamiar popełnić czyn zabroniony,
  • przewiduje możliwość jego popełnienia i godzi się na to,

to jest on wówczas wykonany umyślnie.

Gdy jednak działania sprawcy nie mają na celu popełnienie czynu zabronionego, ale jednak dochodzi do niego w skutek niezachowania należytej staranności i ostrożności przy zawieraniu transakcji (mimo iż mógł on to przewidzieć), to wówczas przestępstwo spowodowane jest nieumyślnie.

Oznacza to, że nawet nieświadomie można stać się uczestnikiem karuzeli VAT oraz w konsekwencji zostać pociągniętym do odpowiedzialności.

Jak zweryfikować kontrahenta?

Wykrycie oszust podatkowych w obrocie handlowym jest niezwykle trudne. Organy podatkowe w różny sposób oceniały i oceniają przedsiębiorców, czy zrobili wszystko, co nakazuje im prawo w celu uniknięcia świadomego udziału w tym mechanizmie. Ministerstwo Finansów opracowało więc „Metodykę w zakresie oceny dochowania należytej staranności przez nabywców towarów i usług w transakcjach krajowych”. Dokument ten to opracowanie kompletnej i precyzyjnej listy działań, jakie powinni podejmować przedsiębiorcy, aby uniknąć uczestnictwa w wymianach handlowych krajowych z dostawcami, którzy dopuścili się oszustwa podatkowego.

Dlatego bardzo ważne jest wcześniejsze zweryfikowanie statusu kontrahenta. Warto skorzystać z tej możliwości i zdobyć więcej informacji na temat jego działalności za pomocą różnych źródeł. Dowiedzieć się m.in.:

  • do jakiego rejestru został wpisany,
  • jaki jest adres firmy,
  • gdzie ma zlokalizowane magazyny,
  • czy jest czynnym podatnikiem VAT,
  • jakich transakcji wcześniej dokonywał.

Warto sprawdzić także kwestię strony internetowej – czy ją ma, czy nie.

Aby pozyskać informacje na temat przyszłego kontrahenta, przedsiębiorcy mogą wystąpić do urzędu skarbowego w celu wystawienia stosownego zaświadczenia. Inną opcją jest zweryfikowanie tej informacji na stronie Ministerstwa Finansów. Gdy partnerem biznesowym ma zostać podmiot zagraniczny, aktywność jego numeru VAT UE (VIES) znaleźć można najszybciej przez wyszukiwarkę Komisji Europejskiej.

Oprócz tego do sprawdzenia danych dotyczących firm służy także baza Krajowego Rejestru Sądowego oraz Centralna Ewidencja Działalności Gospodarczej.

Narzędziem walki jest też nowy rejestr podatników VAT, czyli tzw. biała lista, znajdująca się na stronie Ministerstwa Finansów. To źródło ułatwiające szybką weryfikację danych osobowych kontrahentów i ich rachunków – głównie dotyczących rejestracji do celów VAT. Bezpłatny dostęp do wiedzy o podatnikach ma zwiększyć bezpieczeństwo przedsiębiorców oraz obrotu gospodarczego.

Gdy w żadnym z tych dwóch pierwszych zestawień nie ma danych o kontrahencie, to wówczas powinno to wzbudzić czujność przedsiębiorcy. Podobnie, jak sytuacja, w której w imieniu przyszłego partnera biznesowego występuje osoba, która w rejestrze nie jest uprawniona do reprezentacji, ani nie ma stosownego pełnomocnictwa do tego. 

Uwagę powinno zwrócić również to, że np. dostawca proponuje płatność gotówką. To wbrew regułom prawa, gdyż próbuje w ten sposób ominąć wymóg rozliczenia się za pośrednictwem rachunku bankowego, który obowiązuje w przypadku, gdy:

  • stroną transakcji, z której wynika płatność, jest inny podmiot,
  • łączna wartość transakcji przekracza 15.000 zł – bez względu na to, ile wynika z niej płatności.

Podejrzane będzie także to, że cena za towar jest niższa od tej, jaka obowiązuje na rynku. Zbyt atrakcyjna stawka, nawet rażąco niska, jaką proponuje podmiot, który dopiero otworzył firmę, może wzbudzić wątpliwości. Jeśli do tego kontrahent sprzedaje towar z innej branży, niż ta, w której działa, to również jest to podejrzane. Wówczas lepiej nie zaniechać dalszego sprawdzenia kontrahenta.

Innym przykładem jest sytuacja, w której partner biznesowy zapłacił za towar przelewem na dwa różne rachunki bankowe. Jeden z nich np. należy do podmiotu trzeciego, a drugi jest kontem zagranicznym. 

Te wszystkie okoliczności mogą zatem świadczyć o tym, że jednak istnieje ryzyko wzięcia udziału w karuzeli podatkowej. Oczywiście weryfikacja danych kontrahentów nie zapewni 100-procentowego bezpieczeństwa. Jedynie jednak w ten sposób nawet najbardziej nieświadomy podatnik dopełni wymaganej przez prawo należytej staranności.

Dzięki temu może skorzystać z możliwości zminimalizowania ryzyka ewentualnych sankcji, jakie go czekają.

Co na to prawo, czyli konsekwencje karno-skarbowe

Za nielegalne działania w celach osiągnięcia korzyści finansowych poprzez nienależne zaniżenie zobowiązań grożą konsekwencje, które reguluje prawo karne i prawo skarbowe. Ich skala zależy od tego, czy podatnik dokonywał przestępstw podatkowych umyślnie, czy nieumyślnie. Z racji tego, że w karuzeli podatkowej często bierze udział kilkanaście lub nawet więcej podmiotów, poziom skomplikowania sprawy jest wysoki. Organom podatkowym trudnej jest zatem sprawdzić, czy dany przedsiębiorca działał świadomie, czy też nie. 

Jeśli chodzi o odpowiedzialność karną, to za przestępstwo skarbowe prawo przewiduje karę:

  • grzywny w stawkach dziennych,
  • ograniczenia wolności,
  • pozbawienia wolności.

Zawieranie transakcji w celu wyłudzanie podatku VAT przyczynia się do uszczuplenia budżetu państwa. Dodatkowo karuzela podatkowa negatywnie wpływa na poziom cen towarów na rynku.

W ten łańcuch oszustw podatkowych często wciągani są uczciwi przedsiębiorcy. Nie zdają sobie oni sprawy z tego, że trafili do machiny, która działa wbrew przepisom prawa.

Transakcje karuzelowe zaliczane są do najpoważniejszych przestępstw skarbowych. Dlatego tak ważne jest zachowanie ostrożności w zakresie współpracy handlowej oraz sprawdzenie kontrahenta, zanim dojdzie do jakiegokolwiek biznesu z nim. 

Pomoc doświadczonego doradcy podatkowego

Biorący udział w karuzeli podatkowej przedsiębiorca nie tylko naraża budżet państwa na straty w wielu milionach złotych, ale również samego siebie. W związku z tym, że łamane jest w tym zakresie prawo i zachwiane zostaje bezpieczeństwo obrotu gospodarczego, tak ważne jest dopełnienie swoich obowiązków w kontaktach handlowych. Potwierdzeniem na to będzie prawidłowe prowadzenie dokumentacji podatkowej oraz zgodne z prawem rozliczanie się z fiskusem w zakresie należnego podatku VAT. Warto gromadzić i archiwizować wszelką dokumentację, e-maile lub uzgodnienia dotyczące sprawy.

Ułatwi to podjęcie różnych działań, dzięki którym można uniknąć odpowiedzialności, jaką przewiduje prawo za współpracę z nierzetelnym kontrahentem i popełniane oszustwa podatkowe. Zatem warto zastanowić się nad skorzystaniem z pomocy doradcy podatkowego, doświadczonego m.in. w tego rodzaju sprawach. Z jego pomocą można także wprowadzić w firmie odpowiednie procedury zabezpieczające przed wciągnięciem w karuzelę VAT. One również będą świadczyć o tym, że przedsiębiorca starał się wypełnić swój obowiązek należytej staranności w zakresie weryfikacji danych kontrahenta.

Prawo podatkowe zmienia się bardzo często. Osoba prowadząca działalność handlową – mimo iż należy to do jej obowiązków – nie jest w stanie na bieżąco weryfikować przepisów (np. dnia 1 kwietnia 2020 wejdzie w życie kolejna nowelizacja ustawy o VAT). Nienadążanie za nimi może powodować konsekwencje prawne i finansowe. Do nich zalicza się np. kontrolę podatkową, celno-skarbową, postępowanie podatkowe.

Dlatego pomoc w tym zakresie ze strony naszej warszawskiej kancelarii i osoby zajmującej się doradztwem podatkowym może okazać się szczególnie istotna. To specjalista skutecznie broniący przedsiębiorców przed fiskusem w zakresie obowiązującego prawa. Dodatkowo reprezentuje ich podczas wszelkich kontroli urzędniczych oraz w postępowaniach toczących się w takich instytucjach jak np. sąd.

Doświadczony doradca podatkowy i prawnik w jednej osobie zatem pomaga w rozwiązywaniu bieżących problemów w każdej sytuacji podatkowej. Przygotowuje różnego rodzaju pisma takie jak np. komentarz, wnioski, pozwy, skargi czy sporządza opinie prawno-podatkowe.

Jeśli klient ma wątpliwości co do uczciwości kontrahentów, może tę kwestię również przeanalizować w naszej kancelarii w Warszawie. Informujemy również na bieżąco, jakie zmiany zachodzą w przepisach obowiązujących przedsiębiorcę.  Celem świadczonych przez nas usług jest jak największe wsparcie osób prowadzących działalność gospodarczą. Korzystanie z niego może w każdym momencie uchronić przedsiębiorcę przed konsekwencjami, jakie przewiduje prawo.