Jak uniknac odpowiedzialnosci karno skarbowej
Jak uniknac odpowiedzialnosci karno skarbowej

Jak uniknąć odpowiedzialności karno-skarbowej

Wprowadzenie

Należy wskazać, iż bardzo często można usłyszeć o osobach, na które przynajmniej raz w życiu została nałożona kara za dopuszczenie się przestępstwa lub wykroczenia skarbowego. Co należy zrobić w takiej sytuacji, aby uniknąć odpowiedzialności?

Zagadnienie odpowiedzialności karnoskarbowej w polskim systemie prawa jest uregulowane w ustawie Kodeks karny skarbowy[1] z dnia 10 września 1999 roku (dalej jako: KKS).

Zgodnie z art. 1 § 1 KKS: ,,Odpowiedzialności karnej za przestępstwo skarbowe lub odpowiedzialności za wykroczenie skarbowe podlega ten tylko, kto popełnia czyn społecznie szkodliwy, zabroniony pod groźbą kary przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia.” Co bardzo istotne przestępstwo to musi cechować się społeczną szkodliwością czynu.

Za popełnienie przestępstwa skarbowego zgodnie za art 53 § 2 KKS można zastosować następujące kary tj. karę grzywny wyrażoną w stawkach dziennych, karę ograniczenia wolności lub karę pozbawienia wolności.

KKS określa kary za takie czyny zabronione jak: oszustwa podatkowe, nierzetelne lub wadliwe prowadzenie ksiąg podatkowych, niewystawianie rachunków, nieregulowanie podatków w terminach.

Podmiot odpowiedzialności karnoskarbowej

Podmiotem odpowiedzialności karnoskarbowej są jedynie osoby fizyczne. W przypadku osób prawnych pociągnięcie takiego podmiotu do odpowiedzialności jest niedopuszczalne. W kodeksie karnym skarbowym obowiązuje zasada, że odpowiedzialności podlegają jedynie osoby fizyczne.

Zgodnie z art. 33 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 roku Kodeks cywilny[2] wskazano, że: ,,Osobami prawnymi są Skarb Państwa i jednostki organizacyjne, którym przepisy szczególne przyznają osobowość prawną’’.

W stosunku do osób prawnych zastosowanie znajduje art. 9 § 3 KKS, który stanowi ,,za przestępstwa skarbowe lub wykroczenia skarbowe odpowiada, jak sprawca, także ten, kto na podstawie przepisu prawa, decyzji właściwego organu, umowy lub faktycznego wykonywania zajmuje się sprawami gospodarczymi, w szczególności finansowymi, osoby fizycznej, osoby prawnej albo jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, której odrębne przepisy przyznają zdolność prawną.’’

Wobec powyższego do odpowiedzialności mogą być pociągnięte jedynie osoby fizyczne i tak np. w spółce będą to osoby sprawujące kierownicze funkcje, natomiast nigdy sama spółka.

W komentarzach zgodnie przyjęto, iż co do zasady przestępstwo lub wykroczenie skarbowe popełnić można wyłącznie umyślnie.

Sposoby uniknięcia odpowiedzialności karnoskarbowej

Należy wskazać, iż naczelnym celem organów podatkowych jest wyegzekwowanie zaległych należności, a nie nałożenie kary na podatnika. Wobec tego przepisy przewidują trzy możliwości, które pozwalają uchylić się od ponoszenia odpowiedzialności karnoskarbowej:

  1. czynny żal – instytucja ta uregulowana jest w art. 16 KKS. Zgodnie z przywołanym przepisem    ,,nie podlega karze za przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe sprawca, który po popełnieniu czynu zabronionego zawiadomił o tym organ powołany do ścigania, ujawniając istotne okoliczności tego czynu, w szczególności osoby współdziałające w jego popełnieniu”. Przy skorzystaniu z instytucji czynnego żalu bardzo istotne jest wyrównanie uszczerbku finansowego doznanego przez Skarb Państwa. W takim wypadku istnieje możliwość zrezygnowania z ukarania sprawcy.
  2. korekta złożonej deklaracji – uregulowana w art. 16 a KKS: ,,nie podlega karze za przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe, kto złożył prawnie skuteczną, w rozumieniu przepisów ustawy – Ordynacja podatkowa albo w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 16 listopada 2016 r. o Krajowej Administracji Skarbowekorektę deklaracji podatkowej i w całości uiścił, niezwłocznie lub w terminie wyznaczonym przez uprawniony organ, należność publicznoprawną uszczuploną lub narażoną na uszczuplenie’’. W sytuacji, gdy sprawca pomyli się przy wypełnianiu deklaracji, zasadne jest skorzystanie z instytucji błędu co do okoliczności stanowiącej znamię czynu zabronionego wyłączającej umyślność. Możliwość zastosowania korekty deklaracji jest dopuszczalna w sytuacji, gdy sprawca miał świadomość, że podaje w deklaracji okoliczności nieprawdziwe.
  3. dobrowolne poddanie się odpowiedzialności – w celu uniknięcia odpowiedzialności karnoskarbowej zgodnie z art. 17 KKS, sprawca może dobrowolnie poddać się karze. W takim wypadku to sąd decyduje o tym czy sprawca może poddać się dobrowolnie odpowiedzialności.  Sąd może wydać taką zgodę, gdy wina i okoliczności popełnienia przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego nie budzą wątpliwości, a jednocześnie uiszczono w całości wymagalną należność publicznoprawną, kolejno jeżeli sprawca uiścił kwotę odpowiadającą co najmniej najniższej karze grzywny grożącej za dany czyn zabroniony, sprawca wyraził zgodę na przepadek przedmiotów co najmniej w takim zakresie, w jakim ten przepadek jest obowiązkowy lub uiścił ich równowartość pieniężną, sprawca uiścił co najmniej zryczałtowaną równowartość kosztów postępowania. W instytucji tej chodzi o to, że sprawca przyznaje się do popełnienia określonego czynu i reguluje należności zgodnie z przesłankami wskazanymi powyżej, a dzięki temu nie zostaje skazany wyrokiem sądu i nie podlega wpisowi do Krajowego Rejestru Karnego.

Podsumowanie

Jak wskazano powyżej, organy podatkowe przede wszystkim chcą wyegzekwować od nierzetelnych podatników zaległe należności. W sytuacji, gdy zostanie nałożona na nas kara lub mamy świadomość, iż może zostać ona nałożona, z uwagi na niedopełnienie ciążących na nas obowiązków należy niezwłocznie złożyć czynny żal, korektę złożonej deklaracji lub poddać się dobrowolnie odpowiedzialności.


[1] Tekst jednolity Dz. U. z 2020 r. poz. 19, ze zm., dalej jako „KKS”.

[2] Tekst jednolity Dz.U. z 2019 r. poz. 1145, ze zm., dalej jako ,,KC’

Powyższy artykuł ma charakter wyłącznie informacyjny, dlatego nie powinien być traktowany jako porada ani opinia prawna. Aby zasięgnąć opinii kancelarii prawnej lub doradcy podatkowego, skorzystaj z konsultacji.

Spis treści

Sprawdź inne publikacje

Konsultacje z ekspertem prawa